Dolf (gefingeerde naam) was een man van 93. Hij woonde al langer alleen na 40 jaar huwelijk, in een groot huis met tuin. Hij had geen kinderen maar wel neef Frits, die zich over hem ontfermde.
Frits voelde de druk van deze zorg voor zijn oom. Hij ervaarde het als een grote verantwoordelijkheid.
Dolf was een man die zijn eigen gang ging. Sommigen vonden hem een beetje ‘onaangepast’ in zijn ideeën. Ik ervaarde hem als vriendelijk, attent en Dolf had wel iets weg van een eilandbewoner, ook echt een mens van de natuur. Ik waardeerde zijn mooie kwaliteit van eigen-wijsheid.
Omdat Dolf graag alles op orde had en vooruitkeek, vroeg hij mij om de contouren van zijn uitvaart alvast door te nemen. Dat hebben we gedaan. Ondanks zijn hoge leeftijd, was Dolf goed thuis in de digitale wereld.
Ik was verrast dat Dolf een Excel overzicht bijhield met namen en adressen van familie, vrienden en bekenden, met daarachter 2 kolommen: Kerstkaart en of Rouwkaart.
Met de huisarts heeft Dolf gesproken over zijn wens om, te zijner tijd, te willen versterven. En of de huisarts dit medisch zou willen begeleiden. Versterven doe je door je te onthouden van voeding en vocht.
Deze voorbereidingen waren voldoende voor Dolf om met vertrouwen zijn toekomst tegemoet te zien.
Ik heb heel wat kerstkaarten gekregen voordat mijn hulp ingeroepen werd.
Dolf viel op een ongelukkige wijze en brak zijn heup, thuis in de keuken. Hij wist kruipend naar de telefoon te komen om te alarmeren.
Ik werd vlot op de hoogte gebracht waardoor ik in staat was om op de eerste hulp in het ziekenhuis Dolf te kunnen vragen wat hij wilde. Hij koos voor een heupoperatie.
Mijn begeleiding startte met de vraag van Dolf, om te helpen die keuzes te maken die paste bij hem. En vervolgens die keuzes te faciliteren en te organiseren.
Dolf kwam goed door de heupoperatie. En voordat hij het wist werd hij uit bed geholpen om op zijn eigen benen te staan.
Het vooruitzicht elders te gaan revalideren vond hij geen fijne gedachte. Dolf wilde maar 1 ding: dat was naar huis. In het ziekenhuis heeft hij de tijd gehad zijn leven te overdenken en ervaarde: ‘Nu is het wel klaar’.
Ik heb 24 uurs zorg georganiseerd, zodat thuiskomen ook mogelijk werd. Dolf had zelf het idee dat dit overbodig was, hij zou toch gaan sterven?
Voor Frits was de wens van zijn oom om te willen versterven een moeilijk gegeven. Heel begrijpelijk natuurlijk. Door hier met mij over te praten en de ervaringen te delen werd het makkelijker voor hem om hiermee om te gaan. Samen met Frits hebben we het huis in orde gebracht. En toen Dolf thuiskwam maakte hij kennis met de eerste van de drie verpleegkundigen die voor hem zou gaan zorgen. Hij was verrast dat dit een mannelijke verpleger was en het klikte meteen.
In die eerste week thuis knapte Dolf zienderogen op. Hij deed zijn loop-oefeningen en genoot zienderogen van het thuis zijn, van de aandacht, de goede maaltijden en de fijne gesprekken. Van willen sterven was geen sprake meer. Ik heb zijn levensvreugde gezien en benoemd, en was blij voor Dolf.
In de rol van begeleider volgde ik Dolf op de voet en bezocht hem bijna dagelijks. Ik onderhield het contact met de verpleegkundigen en met Frits om de zorg en juiste aandacht goed af te kunnen stemmen.
Na een weekje thuis was Dolf terug bij zijn wens te willen sterven. Dus bereidde we ons voor op de volgende stap: voeding en vloeistof laten staan.
Nog 1 keer zijn lievelingskost, en ook dat lekkere chocolaatje. En dan beginnen aan zijn laatste dagen.
Dolf was met zijn arts overeengekomen hem in slaap te brengen als dat verantwoord was. En dat kan pas op het moment dat de arts ondraaglijk lijden vaststelt.
Maar zover was het nog niet. Dolf was in prima conditie, ondanks zijn leeftijd en ondanks de forse ingreep van een nieuwe heup.
Het viel Dolf niet mee om de maaltijden over te slaan en spaarzaam te zijn met vocht. Na een paar dagen vroeg hij zijn arts of het niet tijd werd hem in slaap te brengen. Dapper zette Dolf door, zijn wens te sterven was groter dan zijn eetlust en dorst. Na een aantal dagen was het hongergevoel grotendeels weg.
Om toch iets aan te bieden voor zijn droge mond, adviseerde de arts een beetje verse ananas te geven. Hij had nog nooit zoiets lekkers geproefd! Ook besloot Dolf iets meer te drinken.
Elke dag kwam er bezoek, een welkome afleiding. Ook muziek luisteren vond hij heel plezierig.
Je zou denken dat deze wijze van versterven een onmenselijke opgave is. Toch merkte ik dat de wil en het doorzettingsvermogen van Dolf om zelf de regie te hebben in dit proces groot was. Dit gaf hem voldoening en wij volgde zijn wens.
En ja, Dolf werd zwakker en het moment waarop hij in bed wilde blijven liggen brak aan. De wereld van Dolf werd kleiner en we zagen het leven zich terugtrekken. De arts bepaalde samen met Dolf het moment om hem in slaap te brengen en te houden.
De regie uit handen geven was nu niet moeilijk meer, Dolf had groot vertrouwen in wat er zou gaan komen. Na een mooi intiem afscheid rond het bed is Dolf gaan slapen.
Het huis ademde zoveel rust, zorg en liefde voor Dolf en voor elkaar.
Op een koude winterse nacht is Dolf overleden. Die nacht kwamen Frist, de verpleegkundige en ik samen in de kamer van de gestorvene. Ik heb de grote tuindeuren van de kamer opengemaakt. Buiten op het terras, in de vrieskou, zagen we tal van sterren aan de hemel staan, met af en toe een glimp van de maan.
We waren vervuld van deze schoonheid en het bracht ons zelf weer terug op aarde, met onze voeten op de grond. Een stervende begeleiden, doet je zelf ook even zweven en het is goed te merken dat je ook weer kan landen. Het weten dat we onze taak hebben volbracht vervulde ons. Dank je wel Dolf voor het mogen begeleiden van jouw laatste levensfase. Het heeft op mij diepe indruk gemaakt te ervaren, op welke wijze je ons bent voorgegaan.